Phật là gì?

Câu chuyện ông tăng tên là Vô Căn

Ông tăng này tu thiền định, một lần nọ nhập định ngồi luôn ba ngày bất động, bị người hiểu lầm là ông đã chết bèn đem thiêu. Qua mấy hôm sau, khi thần thức ông xuất định, tìm chẳng được thân thể mình. Do đó, đại chúng trong chùa thường nghe tiếng ông tự nói một mình rất bi thảm: “Ta ôi! Ta ở đâu?”. Cứ mỗi tối đến, tiếng của ông tăng Vô Căn này đi tìm thân càng thêm buồn thảm, làm cho đại chúng đều bất an.

Một hôm, thiền sư Diệu Không là bạn của ông tăng này, biết rõ chuyện ấy, sư đến trong chùa nói với đại chúng:

• Tối nay tôi cần ở trong phòng của ông Vô Căn, khi ông ấy đến tôi sẽ nói chuyện với ông, xin quý vị chuẩn bị cho tôi một thau lửa và một thùng nước, tôi sẽ làm cho ông ta hiểu rõ cái gì là ta?

Khi đêm đã khuya, ông tăng Vô Căn tìm thân thể mà đến, kêu gọi rất thê thảm:

• Ta tư? Ta đi đâu rồi?

Thiền sư Diệu Không bình thản bảo:

• Ông ở trong đất ấy.

Vô Căn liền chui vào đất tìm đông, tìm tây, tìm kiếm hồi lâu nhưng chưa tìm ra, rất buồn bã nói:

• Trong đất không có ta!

Thiền sư Diệu Không liền bảo:

• Vậy thì có thể là ở trong hư không, ông hãy đến trong hư không tìm xem!

Vô Căn tiến vào hư không tìm, tìm tới tìm lui một lúc lâu, vẫn buồn thảm nói:

• Trong hư không cũng không có ta! Ta cuối cùng ở đâu?

Thiền sư Diệu Không chỉ thùng nước bảo:

• Chắc là ở trong thùng nước đấy!

Vô Căn tự vào trong nước, lúc lâu cũng buồn bã đi ra nói:

• Ta ở đâu ư? Trong nước cũng không có!

Thiền sư Diệu Không chỉ trong thau lửa bảo:

• Ông hẳn ở trong lửa đấy!

Vô Căn tiến vào trong lửa, vẫn không tìm được. Diệu Không mới nói thật với Vô Căn:

– Ông hay vào đất, xuống nước, cũng hay vào trong lửa, còn tự tại vào trong hư không, vậy ông còn muốn cần cái thân nhơ nháp kia, cà cái xác nơi nơi đều chẳng tự do để làm gì?

Sau khi nghe xong, Vô Căn chợt có tỉnh, từ đây không còn lăng xăng tìm ta nữa. (Tinh Vân Thiền Thoại)

Ông tăng Vô Căn này thật đáng thương chăng? Ông cứ lo nhớ cái xác thân hư hoại, hôi thúi này cho đó là mình. Trong khi chính mình sang suốt tự tại thấy rõ, nghe rõ thế kia lại bỏ quên – cứ lo tìm ta, còn cái gì đang hỏi, đang tìm đó, sao không tỉnh nhớ lại xem? Thấy được chỗ này tức thấy được Phật ngay, khỏi tìm đâu xa.

Hiểu như thế rồi, khi lễ Phật chúng ta phải lễ thế nào cho có ý nghĩa?

Thứ nhất, lễ Phật là nhớ ân đức của Phật. Nhân hình tượng của Ngài, gợi cho chúng ta nhớ đến ân đức lớn lao, Ngài đã tìm đường giác ngộ, thấu tột chân lý giải thoát đau khổ trong sanh tử và đem chỉ dạy lại cho mọi chúng sanh. Ân đức ấy làm sao nói hết? Do đó chúng ta thành tâm kính lễ Ngài để tỏ lòng biết ơn vô hạn. Song lễ Phật vốn do tâm thành, có tâm chí thành thìm ới có cảm sâu với Phật.