Ván Cờ Sinh Tử

Lời vào truyện.

Có bao giờchúng tanghe từ miệng một vịthiền sưdạy Đạo chomôn sinhnhư thế này chưa:

“- Này chư tử! Thuở còn trai trẻ, làm kiếm khách áo trắng, taít khirút kiếm ra khỏi bao, rút ra là phải chém. Hàng tục sĩ gọi ta là Kiếm vương.

Này chư tử! Thuở còn trai trẻ, làmgiang hồkỳ thủ, taít khichơi cờ. Khi đã chơi, một quân cờ đặt xuống – trọng lượng một quả núi – sẽ kết thànhđịnh mệnh.Định mệnhkhông lặp lại hai lần. Dòng sông đã chảy,vậy thìnhững quân cờkế tụcđi đến chung quyết. Khôngdo dự. Không ngập ngừng. Người đời gọi ta là Kỳ vương.

Này chư tử! Kiếm vương ta cũng bỏ. Kỳ thủ ta cũng lìa, khoác tay nải, dép cỏ, nón mê lang thanghọc Đạo. Ba mươi nămchí thútinh cầnmới thấy được cửa vào. Mười năm lên núi sâu thiền tu,tịch mặc. Sở chướng đã trừ.Mê lầmđã tuyệt. Núi cũng là núi. Sông cũng là sông thôi. Kiếm vương kia thànhKiếm đạo. Kỳ vương kia thành Kỳ đạo. Tại sao như thế?

Này chư tử! Nay ta có mấy lời tâm huyết, như dao chém đá, như kiếm xuyên mây. Hãy nghe màlập tâmlập hạnh. Đốt cháykiến hoặc, dội tắtnghi tình, vào chốnngũ trầnmàthong dongtự tại.

Hãy nghe đây! Phàm ngườitu Phật, một niệm phóng đi,tác thànhnghiệp báo. Vậy hãy như tay Kiếm vương kia, chớ có khinh suất mà ra chiêu, đừng choý tưởngtự dokhởi động. Khi ngưng tụsinh lực. Lúcbuông xảnghỉ ngơi. Hãy xuất niệm như xuất kiếm. Đã xuất là phải đạt.

Này chư tử! Phàm ngườitu Phật, phảitinh luyệntư duy,khổ hạnhtư duy. Mộttư duyđặt trên đối tượng. Mộttư duydẫn dắt hành động. Phải như tên Kỳ thủ kia, một quân cờ đặt xuống, trọng lượng một quả núi. Dòng sông không chảy hai lần. Đừngdo dự. Đừng ngập ngừng. Quân cờ đặt xuống làtác thànhđịnh mệnh,tác thànhnhân quả,nghiệp báo.

Này chư tử! Hãy xuất cờ! Hãy xuất niệm! Hãy xuất kiếm! Bước tới! Không ngoảnh đầu! Không cósinh tửgiữa dòng chảy trôi liên lỉ! Không có sau trước giữa vòng tròn vô thỉ, vô chung!”

Bài giảng kia đã từ mộttu việnthâm u trên núi cao, đâmxuyên quamấy đỉnh mây mù, băng tuyết, rơi xuống, cắm vào giữa lòng cácđô thị. Người tatỉnh giấc,bàng hoàng. Ngàn nămPhật giáokinh điển, từ chương,thụ động,tiêu cực, đắm say bùa chú, hương khóivật vờ; chơtđứng dậy, vươn cao, nắmđịnh mệnhmình bước đi như thớt voi lâm trận, hùng dũng ho to, cánhsát cánh, vai sát vai…;ánh lửatrí tuệbùng lên, thổisinh khí, đem cái đẹp,sức mạnhvàtự dotối thượngchocon người.

Phật giáotừ thờiKhâm Minh Thiên Hoàng, đến đây, hậu bán thế kỷ XV,sống lại, mang cơ thể mới,tinh thầnmới, dẫnNhật Bảnđi vàothời đạiphú cường.Công laoấy có ai ngờ rằng, có sự đóng góptừ trítuệ của một người:thiền sưDai-so-kim! Ngài tịch năm 1491, nơi một am thất nhỏ ở Keti phía nam Tây hải đạo.

Truyện ngắn sau đây thuật lại mộttrường hợpdạy Đạo của người. Thanh niên Ka-jo-ju sau khithất vọngvềđường công danh, tình yêu,sự nghiệpbèn tìm đến mộttu việntrên non cao và thưa vớiTu việntrưởng:

– Thưa ngài! Con đã thấy rõ bộ mặt thật củacuộc đờinên mong muốngiải thoátkhỏi nhữngđau khổ. Thế nhưng, con không có khảnăng hànhtrì một thứ gìlâu dài. Không bao giờ con có thể sống nhiều năm trongthiền định, học tập,giới luậthay cái gì nghiêm túctương tựnhư vậy. Con sẽthối chívà rơi trở vàocuộc đời, dẫu biết rằng mình không cònchịu đựngđược. Quyên sinh làbiện pháphay nhất, có lẽ… Thưa ngài!Vậy thìcòn cócon đườngnào ngắn nhất, dễ dàng nhất dành cho những kẻ như con hay không?

– Có chứ!Tu việntrưởng một thoáng lạ lùng nhìn người thanh niên rồitrả lời– nếu con trung thực! Nhưng hãy cho ta biết là con đã học những thứ gì?Sở trira sao? Có thể có những khả năng như thế nào?Thảng hoặc, conthường haytậptrung tâmý nhiều nhất vào chuyện gì?

Ka-jo-ju có vẻnghĩ ngợi, sau đó, ythở dàithườn thượt:

– Ôi! Thực sự thì không có thứ gì! Con chưa nghĩ là mình phải nên như thế này hoặc nên như thế nọ! Vả chăng,mục đíchcủa sự học cũng chỉ đưa đếnhư vôvà phù phiếm!Công danh,sự nghiệpgiữacuộc đờinày cũng chỉ làgiấc mộngđầu hôm.Hiện giờgia đìnhcon lại khá giả nên con khôngcần phảilàm việc. Riêng vềsở thíchthì… tuyệt, con thích đánh cờ nhất!Cả đờidường nhưtâm trícon chỉ tập trung vào đó thôi. Trong vài cuộctranh giảigồm những kỳ thủ già dặn bốn phương,thỉnh thoảngcon cũng giật được phần thưởngưu hạng.

– Rất tốt!Tu việntrưởnggật đầu– chưa đến nỗi phải bỏ đi. Nhưng mà điều này mới thật là quan trọng, con cóniềm tinnào nơi ta không chứ?

– Con đã chọn lựa.

– Thế nào?

– Ngài là Kiếm vương – Thanh niên Ka-jo-ju chợt nói lớn – lại là Kỳ vương nữa. Ngài đãdùng sứcmạnh củađạo đứcvàtrí tuệđểthu phụcnơitu việnnày những con ngựa hung hăng nhất, những taygiang hồkiêu ngạovà bạc hãnh nhất… Khôngcần phảinói rằng người tatín phụcngài như thế nào, ngàiTu việntrưởng ạ!

– Hỡi con, này Ka-jo-ju! Ta muốn hiểu cường độtín phụcấy ở nơi riêng con thôi.

Nghe gọi đúng tên mình, Ka-jo-ju rúng động cả châu thân.Bất giác, thanh niênđưa mắt nhìnTu việntrưởng, và ycảm thấymột sức thu hút kỳ lạ không cưỡng được.

Ka-jo-ju gật:

–Tín phục. Conhoàn toàntín phục.

Tu việntrưởng chậm rãi quay qua bảothị giả:

– Vậy hãy cho gọitu sĩMu-ju đến đây cùng với bàn cờ của y.

Người được gọi là mộttu sĩtrẻ, rất trẻ, vóc người tầm thước, dáng dấp nho nhã, khuôn mặt sáng rỡ, tròn trặn đầyphúc hậu.

– Mu-ju con!

– Bạch thầy, con nghe.

– Bao nhiêu năm con theo ta đểhọc Đạo. Con mời cơm, ta ăn. Ta gọi, con dạ. Ta giẫy cỏ, con cuốc đất… Tình thầy trò giữachúng tathật khôngcó gì đáng phảiphàn nàncả chứ?

– Dạ, quả thế thật.

– Ta còn muốn hỏi rõ hơn nữa. Từ trướcđến nay, con không hềmảy maynghi ngờgì nơi ta đấy chứ?

– Phải nói ngược lại, bạch Thầy – giọngtu sĩtrẻ chợt như viên đá nặng ngàn cân – phải nói là contín phụcThầy một cáchtuyệt đối.

– Rất tốt! Vậy này Mu-ju! Ngay bây giờ tayêu cầuở nơi con sựtín phục“kim cương bất hoại” đó.

– Xin vâng.

Tu việntrưởng – chính là vịthiền sưDai-so-kim – chợtđứng dậy,bước tớibức tường phía đông. Ở đó có treo một thanh kiếm cổ, vỏ nạm bạc khảm xà cừ, nhưng tuế nguyệt đã phủ lên đấy một lớp bụi đục. Gần nửa thế kỷ nay, ngài không đụng đến thanh kiếm ấy. Cái thời Kiếm vương trai tráng oanh liệt dường như mới hôm qua đây thôi. Ngài thò tay. Mộttiếng độngkhẽ vang lên. Kiếm đã ra khỏi vỏ. Mũi kiếm sắc lạnh ngời ánh thép xanh biếc.

Thiền sưDai-so-kim quay lại, đứng thẳng như một cỗi tùng gân guốc.

– Này Mu-ju! Ngài nói chậm rãi – con hãy chơi cờ với chàng thanh niên này. Và nghe đây! Nếu con thua, ta sẽ chém đầu con, nhưng ta hứa là con sẽ đượctái sanhvào cõiphúc lạc. Nếu con thắng, ta sẽ chém đầu chàng thanh niên.Suốt đờianh tamê mảiham thíchtrò chơi đó, nếu để thua thì chém đầu y chẳng oan tí nào.

Hai người lạnh toát sống lưng nhìnTu việntrưởng; và trong thoáng giây đó, họ đều hiểu rằng ngàinói thật.

Thanh niên Ka-jo-ju đứng trân,bất động,loáng thoángtheo hơi gióbuốt lạnhcâu nói xa xưa của Kiếm Vương: “Taít khirút kiếm ra khỏi bao, rút ra là phải chém!”Bất giác, thanh niên đưa tay sờ lên cổ mình, mồ hôi lấm tấm, gai lạnh.Tu sĩMu-ju chỉ thoáng một giâysợ hãinhư tí gợn trên mặt hồ rồi mất.Trọn đờibằng vàođức tintuyệt đốinơi đức thầy, nên việcgiao phóđịnh mệnhkhông phải là điều đángsuy nghĩlâu.

Giữathiền đường, lư trầmnghi ngút. Cơn gió lạnh lẽo lùa qua liếp cửa.Thiền sưDai-so-kim ngồi xuống sau làn khói lung linh mờ ảo, taynắm chặtđốc kiếmtrịnh trọngvớiphong độcủa một bậctôn sư. Không khí đọng lại,trang nghiêmvà tĩnh mịch đến ghê người.

Cả hai ngườihoàn toànbị khiếp phục. Họ bắt đầu bước vào ván cờsinh tử.

Ván cờ không còn là trò chơi nữa. Là cái gìnghiêm trọngnhất trên đời này. Ván cờ chính làcuộc đời. Ván cờ chính làsinh tử. Và cả haihoàn toàntậptrung tâmý vào đó không mộtmảy maydámxao lãng.

Chỉ vài nước khởi đầu, thanh niên đã sớm hiểu là mình đang đối đương với một địch thủ kỳ tài và già dặn.Tu sĩtrẻ lạiun đúcđược đứctrầm tĩnhcủathiền môn. Đó là nhữngyếu tốđáng ngại. Mồ hôi từ tráng chàng thanh niên chảy dài xuống ngực.Tu sĩMu-ju đãchiếm ưu thếmất rồi. Và như một lão ngựa tự tin, sung sức – chỉ cần sải từng bướcđều đặngiữ khoảng cách đầu ngựa.

Chiếnthắng chỉcòn làthời gian.

Ka-jo-ju quênngoại cảnh, quênbản thân, quên cả việcsống chết. Ngay giây phút này – tình yêu,công danh,sự nghiệp, ưu hận – là nhữngđám mâyđenbị xua tanmột cách nhanh chóng.Tâm tríKa-jo-juhoàn toànchú mục vào cáiđam mêduy nhấtcủa đời mình.Phong độ,sinh lực,thiện xảo, sựthông minhdễ dàngtrở lạivới chàng. Thế là Ka-jo-ju khôn khéo gỡ từng thế một.Tuy nhiên,tu sĩMu-ju vẫn tranh tiên. Rất chậm,vững chãi, từng bước vây hãm thành trì, không một sơ hởtối thiểuđể cho chàng thanh niên lập lại thếquân bình.

Đột nhiên, thanh niên Ka-jo-ju bỏ thủ, bỏ thành trì,hy sinhquân mã, tung những đòn chớp giật. Lớp chết, lớp khác xông lên với khí thế quyết tử. Lấy công làm thủ là chiến thuậtbình thường, nhưng tựhy sinhquá đột ngột,liều lĩnhvà táo bạo nhưvậy thìquả là Mu-ju mới thấy lần đầu. Đến lượttu sĩtrẻtoát mồ hôi, từng giọt, từng giọt rỏ xuống bàn cờ. Ka-jo-ju chỉ chờ có thế. Chỉ cần một thoángbối rối, lưỡng lự củađối thủlà y chém đông, chém tây những thế táo bạo – nhưng chỉ là hư chiêu – rồi rút vềan toàn, bìnhchân nhưvại.

–Đệ tửvây Ngụy, cứu Triệu,hao tổntâm cơlà chỉ mong cái thế bảo toàn – Ka-jo-ju thở phào nói – Thật ra, nếuđệ tửkhôngthất vọngtình đời thì không đi những thếtuyệt mạngnhư vậy. Vìtừ bi, vì trung hậu và chơn chất màtiểu sưphụ mất thế thượng phong.Hiện giờtiểu sưphụ dẫu hơn quân nhưng chuyệnthắng bạikhó biết phần ai.

Lợi dụngkhi quân mã củatu sĩđang tản mác đó đây, thanh niên kéo đôi pháo giăng về giữ trung quân. Binh lính và ngựa chặn ở ven sông. Một xa chợt đông, chợt tây, chợt tấn, chợt thoái xông xáo giữa chốn thiên binh vạn mã.Tu sĩtrẻ bắt đầu thấy mìnhyếu thế. Tự tin một thoáng lay động là phía tả tiền đã bị viên hổ tướng của địch phá vỡ. Lão ngựa già của đối phương được hai chốthộ vệchặt chẽ, hờm sẵnđã lâu, bây giờ hung hăng nhảy đếnthí mạng. Thế là đôi pháo bất khuất kiên cường củatu sĩbị loạikhỏi vòng chiến.

Mu-ju đã rơi vàothế thủ.Thỉnh thoảngvẫn đánh trả những đòn đầytrầm tĩnhvà nội lực nhưng thanh niên vẫn đón đỡ dễ dàng. Vào phút bất ngờ nhất, thanh niên Ka-jo-ju tung quândự bị. Hai pháogiữ nhàđồng loạtvọt qua sông, tung đòntối hậu.

Tu sĩđã nguy cơ thập tửnhất sinh.

Thanh niên len lénđưa mắt nhìnvị sư. Đấy là một khuôn mặttrong sángđầytrí tuệdo bao nămtinh cầngiới luật. Ôi! Mộtchân dungthật đẹp ở trong mộttinh thầncao khiết. Thanh niên nghĩ. Vịtu sĩnày từ hòa và đôn hậu hết mực, manglinh hồntrong sángnhư viênbạch ngọckhông tỳ vếtnhiễm ô; đâu cóhắc ám, bụi bặm, hiếu chiến, táo tợn và đa sát như ta? Ôi! Một nhân cách nhưvậy màbịkết liễucuộc đờithật uổng lắm thay! Ta là gì? Một kẻ du thủ du thực, vô tích sự, ăn bám mẹ cha vàxã hội;nếp sốngdơ dáy, hư hỏng,nội tâmđầy dẫy nhữngham muốnbất chánhvà hèn hạ.Giá trịđời ta chỉ có thế thôi.Rơm ráccòn có ích hơn ta.

Thanh niên nhè nhẹthở dài. Vàlòng từbi khởi lêndịu dàngxâm chiếm lòng chàng. Ôi!Cuộc đờivô giátrị của ta nênhy sinhchocuộc đờicógiá trị.

Nghĩ thế xong, thanh niên khôn khéo tạo những sơ hở, chỉ những kỳ thủtrứ danhmới biết được.Một thế, hai thế. Vậy là quá đủ chotu sĩlấy lạiquân bìnhrồi chiếm luônưu thếtấn công.

Thanh niên Ka-jo-jubiết mìnhsẽ thua, lát nữa thôi, nhưng chàng không đổ mồ hôi, không lạnh lưng, không lạnh gáy. Mộtan tĩnhmênh mông,thân thiếtvây phủtâm hồnchàng.Chưa bao giờmà chàng chờ đợi cái thua – nghĩa là chờ đợi cái chết – một cáchdịu dàng,trong sáng, bình lặng vàthanh khiếtnhư vậy.

Tu sĩtrẻngần ngại. Ngón tay vừa thò xuống quân cờđịnh mệnh, vội rút lui… Cũng vìlòng từbi màtu sĩkhông nỡhạ thủ.

Bàn cờbất độnggiữa hai người.

Đối với những tay cờưu hạng, không có thếcuối cùng, Ka-jo-ju hiểu vậy, và vì đã nguyệnhy sinhnên bỏ tay xuống…

Bỗng một làn khí lạnhlướt qua.Tu sĩMu-juthoáng thấythiền sưDai-so-kimđứng dậychập chờn sau làn khói hương. Và một tia chớp phủ chụp xuống đầu chàng thanh niên.Tu sĩnhắm mắt lại, khẽ tuyênPhật hiệu…

Thiền đườnglặng ngắtnhư tờ.Tu sĩtrẻ định thầnmở mắtra. Mắt y chợt tròn vo,kinh ngạc. Cái đầu với tóc tai rối bù của chàng thanh niên đã bị cạo nhẵn thín. Và giọngthiền sưDai-so-kim trầm ấm, mồn một bên tai:

– Chỉ cần có hai điều, Ka-jo-ju con hỡi! Ây là sựhoàn toàntậptrung tâmý vàlòng từbi. Haiyếu tốquan trọng của ĐạoGiác Ngộ. Thế mà hôm nay con đã học được cả hai. Con đã tậptrung tâmý cóhiệu quảvào ván cờ. Sau đó vìlòng từbi mà con nguyệnhy sinhmạng sống mình. Thôi, hãy ở lại đây,áp dụngkỷ luật củachúng tatrongtinh thầnđó.Giải thoátsẽ là kết quả đương nhiên như mũi tên đến tiêu điểm theo đường nhắm đúng.

Thanh niên Ka-jo-ju đưa tay lên sờ đầu mình, chàngmỉm cười.