Chuyển hoá tham lam thành yêu thương và sáng tạo

Tất cả các loại tham lam chỉ gây đau khổ nếu nó xuất phát từ cái tôi. Tôi muốn tất cả hạnh phúc dành cho tôi thì mới thành vấn đề. Còn nếu muốn hạnh phúc cho tất cả mọi người thì không có vấn đề gì cả.

1. Chuyển hóa lòng tham thành tình thương

Cách chuyển hóa là mình chuyển thành tham để cho người khác. Ngày xưa tôi muốn là muốn cho tôi, bây giờ tôi muốn cho mọi người. Đầu tiên là muốn cho mình trước rồi muốn mọi người sau cũng là khá lắm rồi, là sự chuyển hóa mạnh mẽ rồi, vì thông thường tôi chỉ muốn cho tôi thôi. Ví dụ, hôm nay tôi quét sân nhà tôi trước nhưng khi nào hàng xóm đi vắng hoặc ốm thì tôi quét hộ là khá lắm rồi.

Nhưng dần dần đi vào con đường tập mình thấy rằng muốn cho tôi và muốn cho mọi người đều như nhau. Ví dụ mình có một người bạn trong miền Nam, chị ấy là người làm vất vả nhất trong một công ty gia đình có bốn anh chị em – nhưng mỗi khi kiếm được tiền chị ấy đều chia đều nên mọi người sổng rất hòa thuận, không ai kèn cựa, đều phấn đấu vì công ty chung. Còn nếu chị ấy không chia đều thì không biết điều gì sẽ xảy ra. Đấy là một người đang tập muốn cho mọi người và mình như nhau.

Vừa phải thì vì mình trước, rồi vì mình và vì người như nhau. Nhưng vị tha hơn nữa thì vì người trước rồi đến vì mình, ví dụ lúc xếp hàng thì mình xếp cuối cùng, lên ô tô luôn ngồi chỗ xấu nhất, có thể tập từ những điều nho nhỏ trong cuộc sống.

Tốt nhất là mình có lời nguyện muốn điều tốt cho tất cả mọi người. Nếu bạn nào thực hành Phật pháp thì sẽ nhớ một đoạn về phát Bồ đề Tâm có lời thề rằng: “Tôi thề rằng tôi sẽ giác ngộ nhưng không phải là cho một mình tôi mà để giúp những người khác giác ngộ. Tôi thề tôi sẽ giác ngộ để giúp người khác hạnh phúc”.

Có thể ngày hôm nay tôi chẳng giúp được gì hết nhưng tôi thề tôi sẽ giúp nếu tôi có khả năng. Đây là một cách chuyển hóa rất nhanh để biến vị kỷ thành vị tha. Đây là cái quan trọng nhất, biến lòng tham thành lòng thương yêu, hiểu rằng mọi người cũng đau khổ, cũng có nhu cầu nên mình thông cảm và chia sẻ với mọi người cái mình có. Đây là quá trình biến vị kỷ thành vị tha, biến lòng tham thành tình thương.

Quá trình này nếu đi theo những bước vừa nói thì hoàn toàn có thể xảy ra được. Từng bước một, đầu tiên là giải quyết lòng tham của mình để không bị nó khống chế, sau đó thấy mọi người khổ thì giúp mọi người.

2. Chuyển hóa lòng tham thành sáng tạo

Bản chất của lòng tham khi không có cái tôi là muốn trải nghiệm nhiều thứ, nhiều cảm giác, cách sống khác nhau, như vừa muốn học đàn, vừa muốn học võ… Nên lòng tham khi không còn cái tôi thì chỉ còn là mong muốn trải nghiệm nhiều thứ, cực kỳ trong sáng. Và muốn thế thì phải sáng tạo thôi, muốn trải nghiệm thì phải làm, phải sáng tạo ra.

Chúng ta không cần bảo chúng ta sẽ cố gắng sáng tạo đâu, không phải vậy. Chỉ cần chuyển hóa lòng tham thành lòng vị tha cho người khác thì tự nhiên sự sáng tạo sẽ xuất hiện. Ví dụ, mình muốn giúp một người kiểu này mà người ta không nghe, thì ngày hôm sau sẽ nói kiểu khác để người ta nghe ra, đấy chính là sáng tạo rồi. Mình muốn làm cái gì trên đời này, mà nếu bằng cách này không đạt được thì mình sẽ tìm cách khác vì mình muốn đạt kết quả đó mà. Việc mình muốn đạt nó, tối thiểu không phải là vì cái tôi mà chỉ vì cảm giác muốn sáng tạo, muốn được làm cái đó, khá hơn là làm vì mọi người thì động lực càng mạnh mẽ, sự sáng tạo càng lớn.

Trích Trà đàm “Tham lam – Nguồn gốc yêu thương và sáng tạo”, Hà Nội 2012