Chuyện Ô Sào Thiền Sư

Ô Sào là một cao tăng Trung Hoa vào đời Đường. Khi bà mẹ hạ sinh sư, bà không ưng ý lắm nên đem bỏ con vào một chiếc tổ quạ trên cội đại thọ trước hiên chùa rồi lẩn mất. Sư xuất gia từ đó… và người ta gọi sư là thầy Ô Sào (ô: quạ, sào: tổ)

Tuổi ấu thơ và tráng niên của sư trôi qua bình thản trong bóng mát của các tòng lâm cổ kính. Sư thường hành thiền trên quê hương của mình, tức là nơi cháng ba có đặt tổ quạ ngày xưa mà theo năm tháng, cội cây đã to và rộng đầy đủ cành nhánh có thể cho sư đặt một chiếc tọa cụ trên ấy. Cho đến khi ngộ đạo và hành đạo, thiền sư vẫn không rời “quê mẹ.”

Một hôm quan thị lang Bạch Cư Dị, một thi hào lừng danh đương thời, đi dạo ngang cổng chùa trông thấy nhà sư đang ngồi vắt vẻo trên tàng cây, vốn không ưa hạng người “lánh nợ đời” như thế, ông cau mày hỏi:

– Bộ hết chỗ rồi hay sao mà thầy lựa chỗ hiểm nghèo như thế để ngồi?

Thiền sư bình thản đáp:

– Chỗ của tôi xem ra còn vững vàng hơn chỗ của quan lớn đang an tọa nhiều….

Quan thị lang nhìn lại chiếc kiệu của mình đang ngồi, ngạc nhiên:

– Chỗ tôi đang ngồi có gì đáng ngại đâu?

– Thưa, chỗ của đại quan là dưới vua trên các quan và trăm họ, vua thương thì quần thần ghét, được lòng dân thì mất lòng vua… Tính mạng của đại quan cùng thân quyến đều lệ thuộc vào lòng yêu ghét của vua, sự tật đố tỵ hiềm của bạn bè. Một chiếc ghế được kê trên đầu lưỡi của thiên hạ thì làm sao bì được với sự cứng nhắc của cội cây này được… Có phải thế không?

Bạch Cư Dị nghe nhà sư nói, chỉ im lặng cúi đầu. Giây lâu, vị quan lão thành mới cất tiếng hỏì:

– Thầy có thể cho tôi biết thế nào là đại ý của Phật pháp chăng?

Thiền sư đáp liền:

– Không gì dễ bằng câu hỏi này. Đại quan hãy nghe tôi trả lời đây, đó là:

“Chư ác mạn tác
Chúng thiện phụng hành
Tự tịnh kỳ ý
Thị chư Phật giáo.”

Nghĩa là:

Các điều ác chớ làm
Các điều lành vâng giữ
Tự thanh lọc ý mình
Đó là lời Phật dạy.

Bạch Cư Dị nghe xong bảo:

– Những lời thầy vừa đáp con nít lên ba cũng nói được.

Thiền sư mỉm cười:

– Thưa đại quan, con nít lên ba nói được nhưng ông lão 60 chưa chắc làm xong… Ngài có thấy như thế không?

Bạch Cư Dị lại im lặng cúi đầu.

Ông bắt đầu học đạo với thiền sư Ô Sào từ đó. Người ta kể rằng, dưới sự dẫn dắt của thiền sư “Tổ quạ” không bao lâu vị đại quan này “hoát nhiên đại ngộ.”

Chuyện kể chỉ có thế, còn việc ông đại ngộ cái gì chúng ta đành chịu vậy.

Câu chuyện này xin phép khép lại nơi đây, xin thân ái chào tất cả những người em áo vải của tôi.

– Thích Nữ Như Thủy

Đời nhà Đường xưa có
Vị thiền sư Ô Sào
Rất am tường Phật pháp
Có phong thái tiêu dao

Ngài là người tính khí
Sống không theo thói thường
Cất chòi ngồi đọc sách
Ở trên một cây tùng

Thời đó Bạch Cư Dị
Ngoài thi phú lừng danh
Còn được vua phong chức
Quan hình bộ thị lang

Một hôm quan ngồi kiệu
Viếng phong cảnh đó đây
Đi ngang núi Tần Vọng
Thấy sư ngồi trên cây

Quan vốn đã không thích
Những kẻ tu lánh đời
Bèn lập tức xuống kiệu
Hỏi như mắng mấy lời

Thầy kia sao kỳ quái
Leo lên cây mà ngồi
Bộ không thấy nguy hiểm
Ngã xuống chết như chơi

Sư Ô Sào cười nói
Chỗ tôi ngồi an toàn
Chỗ nguy hiểm thực sự
Là chỗ ngồi của quan

Bạch Cư Dị tự nhủ
Mình địa vị quan cao
Nghĩ thiền sư đùa cợt
Giận hỏi nguy chỗ nào

Sư đáp nguy ở chỗ
Quan thay vua trị dân
Vua thương thì dân ghét
Chưa kể đám quần thần

Trong bọn họ đâu thiếu
Kẻ dèm pha tị hiềm
Ngồi trên lưỡi thiên hạ
Quan dễ gì sống yên

Bạch Cư Dị cảm phục
Nghĩ sao đổi đề tài
Xin thầy nói đại ý
Giáo pháp Phật Như Lai

Sư đọc một bài kệ [1] Với ý đơn giản rằng
Hãy làm thiện tránh ác
Và tự thanh lọc tâm

Bạch Cư Dị phê phán
Điều thầy vừa nói ra
Ai mà chẳng nói được
Cả đứa trẻ lên ba

Ngài Ô Sào cười nói
Đứa trẻ nói dễ dàng
Ông già tám mươi tuổi
Chắc đã làm được không

Bạch Cư Dị im lặng
Từ giã sư vái chào
Sau này họ thường gặp
Bàn luận pháp thâm sâu

Bắc Phong

Thơ phóng tác theo một truyện thiền Phật Giáo.

__________

[1] “Chư ác mạc tác
Chúng thiện phụng hành
Tự tịnh kỳ ý
Thị chư Phật giáo”

“Các điều ác chớ làm
Các điều lành vâng giữ
Tự thanh lọc ý mình
Đó là lời Phật dạy”